De vrijmetselarij houdt zich al eeuwenlang bezig met levensvragen, onafhankelijk van enige politieke of religieuze stroming. De vrijmetselarij heeft een min of meer filosofisch karakter en tracht middels persoonlijke en immateriële verrijking een bijdrage te leveren aan een (nog) betere samenleving.

Een vrijmetselaar is zich te allen tijde bewust van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het streven van iedere vrijmetselaar is om permanent aan zichzelf te werken om daardoor beter en bewuster in onze samenleving te functioneren en voor anderen en voor zichzelf in het dagelijkse leven meer betekenis te hebben. Tussen vrijmetselaren vindt een doorlopende gedachtenuitwisseling plaats. Niet om het eigen gelijk te bewijzen, laat staan aan een ander op te dringen, maar om samen het ware of betere te ontdekken.

Er is sprake van een gezamenlijke zoektocht. Bij deze zoektocht maken vrijmetselaren onder meer gebruik van symbolen en ritualen, voortkomend uit met name de vroegere bouwgilden. De bekendste symbolen zijn de passer en de winkelhaak die tevens het symbool vormen van de vrijmetselarij.

Naast de masculine vrijmetselarij bestaat er ook een gemengde organisatie (Le Droit Humain) waar mannen en vrouwen samen arbeiden. Daarnaast is er een organisatie waar vrouwen vrijmetselarij beoefenen (De Orde van Weefsters: Vita Feminea Textura).